Łeba nad morzem oraz inne miejscowości

Przyroda Polska - Morze, Góry

28 maja 2012r.

Są trzy potężne składniki przyrody polskiej, swoim wpływem urabiające od wieków nasz charakter narodowy: morze, góry i puszcza leśna. Najpotężniejszego z nich, tzn. Bałtyku, dotyczy książka Proiesora Kazimierza Demela, znawcy, a zarazem gorącego jego miłośnika. W serii wydawnictwa Wiedzy Powszechnej pt. "Przyroda polska" książka ta ma spełnić dwa zadania: po pierwsze, ma ona zbliżyć wszystkich ciągnących z głębi kraju nad morze rozumowo do Bałtyku, przez udzielenie im rzetelnej informacji naukowej o jego przyrodzie, a więc jego geografii, geologii i biologii, po wtóre, ma ona wiązać uczuciowo z "polskim morzem" tych, którzy ją czytać będą. Książka Profesora Demela może i powinna osiągnąć obydwa cele: pierwszy — przez swą bogatą treść faktyczną, podaną w świetnej i w najlepszym znaczeniu popularnej formie, drugi — przez szczery zapał i miłość, z jakimi Autor maluje obrazy "nńszego" morza. Po przeczytaniu tej książki w domu czy w szkole — a jeszcze lepiej w przyrodzie, czy to na plaży, czy na stromym klifie lub pod latarnią morską, czy też na jachcie, kutrze lub na statku — pozostawi ona w pamięci j sercu każdego swój trwały ślad. Nie brońcie się, czytelnicy, przed urokiem książki Profesora Demela. Przeciwnie, ufnie poddajcie się uczuciu, które Wami zawładnie przy jej czytaniu i przeżywaniu. Nie czytajcie jej szybko i pobieżnie. Pozwólcie Autorowi i Jego pięknej narracji prowadzić się po wszystkich jej rozdziałach zgodnie z rozumnym układem książki, który wiedzie czytelnika od stosunkowo prostych spraw podstawowych do zagadnień coraz to bardziej skomplikowanych. W rozdziałach dotyczących dziejów Bałtyku dowiecie się o przedziwnych przemianach, jakie nasze morze przeżyło w okresie polodowcowym, trwającym z górą 10 tysięcy lat. Z historią tą i wahnieniami zasolenia związane są odwieczne przemiany we Horze i iaunie. Po obszernym rozdziale o roślinach morskich (planktonowych i bentosowych), w którym usłyszycie o wędrówkach po dnie morskim naszych botaników i zoologów i o ich zdumiewających odkryciach osobliwych iorm życia ,,na dnie morza", dowiecie się wiele o geograficznym rozmieszczeniu roślin i zwierząt w całym Bałtyku i o zmiennych warunkach ich życia. Szczególnie zainteresują Was zapewne sugestywne opisy życia fok, morświnów i wielorybów (o których może nie słyszeliście, że tu się zjawiają!), a także — a może przede wszystkim — relacje o życiu ptaków morskich i przymorskich i o ich tajemniczych, dalekich wędrówkach. "Wiele uwagi poświęcono rybom Bałtyku i ich biologii, bardzo umiejętnie połączono teraźniejszość z przeszłością geologiczną w szeregu obrazów paleontologicznych. Nawiązując do biologii i ewolucji ryb Autor przedstawił obszernie gatunki ryb użytkowych Bałtyku, sezonowość ich pojawów oraz ich łowiska. Wywody te uzupełniają obrazy rybołówstwa na Zalewach oraz bardzo interesujące ze stanowiska gospodarczego informacje o zapasach ryb i wydajności rybnej Bałtyku. Tak w największym skrócie przedstawia się układ i treść książki Profesora Demela, zilustrowanej szczodrze licznymi rycinami. Możemy mówić o szczęściu, że los dał dzisiejszemu pokoleniu do ręki tak piękną książkę o naszym morzu, napisaną przez uczonego, który całe swe życie poświęcił badaniom Bałtyku. Z każdej jej stronicy widać, że o polskim morzu napisał człowiek morza, należący do pokolenia pionierskich jego badaczy i znawców. Dzięki tym właściwościom praca Profesora Demela przedłuża linię najlepszych tradycji polskich pisarzy o przyrodzie Bałtyku, nawiązując wprost do tak głośnych nazwisk, jakimi są i pozostaną w naszej literaturze przyrodniczej nazwiska profesorów Michała Siedleckiego, Jerzego Smoleńskiego i niedawno zmarłego Mieczysława Boguckiego. W Krakowie, w maju 1966 r.